جنوب و غرب استان پوشیده از کوه‌های مرتفع است و آب و هوای معتدل دارد. مناطق شرقی، مرکزی و شمالی استان نیز پوشیده از بیابان‌های وسیع است که بزرگ‌ترین آن‌ها دشت مسیله است.
استان قم تنها یک شهرستان دارد. شهرهای قم، دستجرد، پردیسان و سلفچگان مهم‌ترین شهرهای استان به شمار می‌روند.
محدودهٔ وسیعی از استان قم دارای آثار تمدن قدیمی قمرود است و عناصری را از روزهای اولیهٔ حضور تمدن در خود حفظ کرده است. اولین نیایش‌گاه‌های باستانی در فلات ایران در این منطقه ساخته شده‌اند.
برخی از مورخان بنای اولیهٔ شهر قم را به اسکندر، بهرام گور، طهمورث، لهراسپ، قباد ساسانی، یزدگرد سوم و چند تن دیگر، نسبت داده‌اند و در این مورد اختلاف نظر وجود دارد.
باستان‌شناسانی چون رومن گیرشمن قم را قدیمی‌ترین منطقه‌ای می‌داند که انسان در آن‌جا استقرار یافته و تمدن‌های اولیه را پی‌ریزی کرده‌اند.
نتایج جدید باستان‌شناسی نیز قدمت قم را به بیش‌از ۷۰۰۰ سال پیش می‌رسانند.
باستان‌شناسان ادعا می‌کنند به علت وجود رودخانهٔ اناربار و وجود شاه‌راه مواصلاتی منطقهٔ قم از دوران‌های اولیهٔ تاریخی میزبان تمدن‌های شکوفایی بوده‌است.
مهم‌ترین عامل مؤثر بر وضع اقتصادی استان، صنعت گردشگری و به ویژه توریسم مذهبی است و دلیل آن وجود حرم فاطمه معصومه و مسجد جمکران و تعداد زیادی از مزارهای امام‌زاده‌ها و علویان در استان است که در تمام فصول سال، پذیرای زاِیران بسیاری از نقاط مختلف ایران و سایر کشورها است که این امر موجب رونق بازار کار و خدمات در این شهر شده است.
آب و هوا
استان قم با توجه به اختلاف زیاد ارتقاء (از ۸۰۰ تا ۳۳۰۰ متر) از سطح دریا، دارای اقلیم‌های متفاوت و متنوع است که عبارتند از:
اقلیم گرم و خشک، اقلیم نیمه‌خشک اقلیم، مدیترانه‌ای اقلیم، نیمه‌مرطوب
جمعیت استان قم در سال ۱۳۹۰ برابر با ۱٫۱۵۱٫۶۷۲ نفر بوده‌است که ۱٫۰۹۵٫۸۷۵ نفر آن در نقاط شهری و بقیه در روستاها زندگی می‌کنند. همچنین ۵۸۷٫۶۶۱ نفر جمعیت استان مرد و ۵۶۴٫۰۱۱ نفر زن هستند که این جمعیت در ۳۲۱٫۱۴۴ خانوار زندگی می‌کنند.
قم ۲۱. امین استان ایران از نظر جمعیت است و تراکم جمعیت در آن ۱۰۰ نفر بر هر کیلومتر مربع است که از این نظر ۵. امین استان پر تراکم ایران است. نرخ رشد جمعیت استان در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ ۱٫۹۳ درصد بوده است.
۶ درصد از کل اتباع خارجی ساکن ایران در استان قم ساکن هستند و ۹۰٫۶ درصد از جمعیت استان اتباع ایرانی و ۹٫۴ درصد اتباع غیر ایرانی‌اند.
نرخ بیکاری جمعیت در سال ۱۳۹۱ در قم ۱۱٫۳ درصد بوده‌است. (میانگین کشوری ۱۲٫۳ درصد) همین‌طور نرخ تولید ناخالص داخلی استان ۴۶۶۷۲ میلیارد ریال است که حدود ۱٪ از کل تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد.
روز ۲۳ ربیع‌الاول سال‌روز ورود فاطمه معصومه از مسیر ساوه به قم است. در این روز مردم قم به اتفاق موسی بن خزرج، که از بزرگان قم بود، تا بیرون شهر به استقبال فاطمه معصومه می‌روند و موسی‌بن‌خزرج که افسار شتر او را به دست داشت، او را به منزل شخصی خود هدایت می‌کند.
حرم حضرت فاطمه معصومه (س)
قره چای
این رودخانه از سراب های هفت عمارت، بلاغ جک، عباس آباد و پنجه علی در منطقه سربند اراک سرچشمه می گیرد و سپس وارد شهرستان اراک می شود. قره چای پس از آبیاری نمودن اراضی کشاورزی شهرستان اراک، در مسیر شرقی – غربی وارد شهرستان تفرش شده و سپس از دریافت آب رودخانه های گدار، هزلفان و با عبور از جنوب ساوه، در ناحیه ای به نام پل دلاک به قمرود پیوسته و به دریاچه قم می ریزد.
نواحی کوهستانی
استان قم کوه های متعددی دارد که معروف ترین آن ها کوه ولیجا با ارتفاع ۳۳۳۰ متر و تحت سرحوض به ارتفاع ۳۱۹۳ متر در جنوب قم است. حدود ۲۵ درصد مساحت استان قم کوهستانی و کوهپایه ای و بقیه دشت است. با توجه به اختلاف ارتفاع زیاد (از ۶۰۰ تا ۳۳۳۰ متر)، این استان دارای سه نوع آب و هوای متفاوت کوهستانی، نیمه بیابانی و گرم و خشک بیابانی است.
دریاچه نمک
این دریاچه، که در واقع بخشی از کویر نمک ایران است، در شرق قم قرار دارد. دریاچه ی نمک تنها در فصل زمستان دارای آب است و در فصل تابستان به جای آب، ورقه های نمک در آن جلب نظر می کند. شکل هندسی نمک های پف کرده در این دریاچه به خصوص به هنگام طلوع و غروب خورشید، مناظر دیدنی و زیبایی را برای بازدیدکنندگان به تصویر می کشد.
سوغات و شیرینی‌های سنتی
همانگونه که می‌دانید، در سراسر ایران، شهر قم را به شیرینی‌های مخصوص آن که از جمله‌ی آن‌ها سوهان، حلوا و ارده است، می‌شناسند. همانگونه که پیشتر گفته شد، همه‌ی مردم ایران و جهان، سوهان را از شیرینی‌های سنتی استان قم می‌دانند. خوراکی که قدمت آن به دوران قاجاریه بازمی‌گردد. به نظر می‌رسد، نام این خوراکی خوشمزه و لذیذ به صورت اتفاقی و به بیان یکی از مسئولان دوران قاجار، بر آن گذاشته شد؛ درحالیکه تا پیش از آن، همه از سوهان به عنوان نوعی حلوا و غذایی بسیار مقوی یاد می‌کردند که با استفاده از جوانه‌ی گندم تهیه می‌شد.
امروزه تنوع جالبی از سوهان در این شهر طبخ می‌شود که در نوع خود، جالب و بسیار دوست‌داشتنی به نظر می‌رسد. سوهان عسلی، سوهان کنجدی، سوهان لقمه‌ای، سوهان تخته‌ای، سوهان بادامی، سوهان آجیلی، سوهان گزی، سوهان کره‌ای و… تنها بخشی از سوهان‌هایی است که در استان قم تهیه و به مصرف عموم می‌رسد. کم‌تر گردشگری است که پس از سفر به این شهر تاریخی و قدیمی، از این شیرینی بی‌نظیر برای سوغات دوستان و آشنایان خود، تهیه نکند.
سوهان عسلی
در استان قم، سوهان عسلی همانند انواع دیگر این شیرینی پرطرفدار، از مصرف بالایی برخوردار است. تهیهی آن به آسانی و بدون صرف زیاد وقت صورت می‌پذیرد. تنها کافی است با مقداری شکر، عسل، روغن، خلال بادام، زعفران، هل و خلال پسته برای پختن این شیرینی لذیذ، اقدام کنید. در فصل سرد سال، میل کردن سوهان عسلی با یک نوشیدنی داغ، واقعا دلچسب خواهد بود. نوش جان.
سوهان بادامی
یکی از انواع سوهان طبخ شده در استان قم به شمار می‌آید. این خوراکی دوست‌داشتنی معمولا در ایام نوروز و در میهمانی‌های خانوادگی و دوستانه تهیه می‌شود. مردم این استان برای طبخ سوهان بادامی از شکر، زعفران، مغز بادام خلال شده، مغز پسته‌ی خرد شده، روغن و پودر نارگیل استفاده می‌کنند. به راحتی می‌توان این شیرینی را در منزل تهیه کرده و با نوشیدن فنجانی چای تازه دم، از طعم فوق‌العاده‌ی آن لذت برد.
سوهان کنجدی
کنجد به دلیل خواص بسیار زیادی که دارد، خود به تنهایی یکی از مواد مورد نیاز و تامین‌کننده‌ی انرژی و مواد مغزی بدن انسان به شمار می‌آید. بنابراین کارشناسان غذایی به مصرف این ماده‌ی مفید غذایی، تاکید بسیار دارند. خوشبختانه در استان قم، سوهان کنجدی از طرفداران بسیاری برخوردار است. شیرینی که در اکثر قندان‌های خانه‌های مردم این استان، به چشم می‌خورد. کنجد، شکر، پودر پسته، زعفران و پودر هل از مواد اصلی در تهیهی سوهان کنجدی محسوب می‌شوند. توصیه می‌کنیم که این خوراکی دوست‌داشتنی را حتما در منزل تهیه و نوش جان کنید.
حلوا
در برخی از نقاط کشور، تنوع جالبی از انواع حلوا تهیه و طبخ می‌شود. شاید کم‌تر کسی باشد که بداند این خوراکی لذیذ، از جمله شیرینی‌های سنتی و محلی استان قم بوده و به مرور زمان در سایر نقاط ایران، به تهیه و پخت آن پرداختند. امروزه تهیهی انواع حلوا در استان قم بسیار کم‌تر از گذشته صورت می‌پذیرد و مردم این استان برای تهیهی آن، به برخی از شهرهای استان مرکزی، مراجعه می‌کنند.
نان‌شیرینی محلی قم
نان‌شیرینی یکی از نان‌های پرطرفدار استان قم به شمار می‌آید. در ایام نوروز بازار طبخ و فروش آن داغ داغ است. شیرینی‌پزهای استان قم، با استفاده از روغن، شیر، شکر، کنجد و زعفران این شیرینی لذیذ را طبخ می‌کنند. شیرینی با عطر نان و طعم کنجد در نوع خود بسیار خوشمزه و دوست‌داشتنی به نظر می‌رسد.
در این مقاله و مقاله‌ی غذاهای سنتی استان قم، سعی شد تا نمونه‌ای از غذاها و شیرینی‌های محلی و سنتی استان قم را به شما دوستان عزیز کجارو معرفی کنیم. اگر غذا یا شیرینی مختص این استان را می‌شناسید که در این مقاله نامی از آن‌ها برده نشده است، می‌توانید در بخش نظرات، ما را از این مهم، آگاه سازید. منتظر حضور سبز شما عزیزان هستیم.
بارگذاری ...